Koło Teologów Ewangelickich włączając się w obchody 500 lat Reformacji zorganizowało konferencję popularnonaukową o teologii Marcina Lutra. Konferencja zatytułowana „Marcin Luter i jego teologia w rocznicę śmierci Reformatora” odbyła się 23 lutego w sali synodalnej w Centrum Luterańskim w Warszawie.
Referaty wygłosili:
– dr Łukasz Barański – „Reformacja a nowożytne społeczeństwo obywatelskie”
– dr hab., prof. ChAT Kalina Wojciechowska – „Stosunek Marcina Lutra do Listu Jakuba jako kwintesencja zasad hermeneutyki biblijnej reformatora”
– ks. dr hab., prof. UMK Wojciech Hanc – „katolicki obraz Lutra”
– ks. dr hab., prof. ChAT Marek Jerzy Uglorz – „Niewolna wola – antropologiczne jądro teologii Lutra”
– dr Jerzy Sojka – „Tylko Słowo”
– ks. bp dr hab., prof. ChAT Marcin Hintz – „Program etyczny Lutra”
– Panel dyskusyjny prowadził: Dariusz Bruncz
Obok licznych wątków problematycznych w teologii Lutra prelegenci nakreślili myślenie Reformatora z różnych perspektyw. Jego sposób interpretacji Biblii na przykładzie Listu Jakuba ukazała dr hab. Kalina Wojciechowska. „List Jakuba to list słomiany wobec ksiąg, których znajomość wystarcza do zbawienia”. Sam Luter często cytował tę księgę Nowego Testamentu, uznawał ją za jedno ze spisanych kazań Jakuba, jednak nie odebrał jej miejsca w kanonie ksiąg biblijnych.
Na życie Lutra miały wpływ czasy, w których przyszło mu żyć. To szczególnie podkreślali w swoich wystąpieniach dr Łukasz Barański oraz ks. dr hab. Wojciech Hanc. „W szczególności postulaty dotyczące powszechnego kapłaństwa i dostępu do edukacji dla każdego obywatela, były kontrowersyjne w czasach, w których się znalazł”, tak dr Barański, z wykształcenia teolog i historyk rozpoczął swój referat, w którym udowodnił, że Luter stopniowo stawał się reformatorem. Luter odpowiadał na pytania zadawane przez ludzi, językiem dla nich zrozumiałym wskazywał na to co jest najważniejsze w orędziu chrześcijańskim.
Katolicki obraz Lutra przedstawił wspominany wyżej ks. dr hab. Wojciech Hanc, były szef katedry ekumenizmu na UKSW. Stwierdził, że dziś „nie można mówić o Lutrze ani jako o łotrze ani jak o bohaterze”. Współczesne badania rzymsko-katolickie nad Lutrem doprowadziły do stwierdzenia, że „Luter zwalczał zło, które widział w kościele poprzez naukę o usprawiedliwieniu. A także odziedziczył wady i zalety swoich czasów”. Ks. Wojciech Hanc powołał się na rzymskokatolickiego teologa Józefa Lortza, który stwierdził, że „Luter był żarliwym głosicielem Ewangelii, zmógł w sobie katolicyzm, który nie był prawdziwie katolicki”.
Po przerwie niezwykle płomiennym referatem zaskoczył słuchaczy ks. dr hab. Marek Jerzy Uglorz. Mówił on o antropologii Lutra i jego poglądach na temat „niewolnej woli”. Wykładowca ChAT dokonał pewnej aktualizacji myśli Reformatora. Mówił o tym, że myślenie o Bogu przenosi nas w świat, który nie da się opisać „dwuwymiarowo”. Potrzebne jest „zakrzywienie czasoprzestrzeni”, na które nie może odważyć się filozofia Erazma z Rotterdamu, zwolennika „wolnej woli”, lecz właśnie teologia Marcina Lutra, autora dzieła „O niewolnej woli”.
Sesje wykładową zakończyli teologowie systematyczni, dr Jerzy Sojka i ks. bp dr hab. Marcin Hintz. W swoim referacie „Tylko Słowo” dr Sojka wyszedł od tezy: „Istnieje zapomniane hasło Reformacji, brzmi ono Solum Verbum, tylko Słowo”. Następnie zarysował podejście Lutra do sakramentu Chrztu, według którego Chrzest jest Bożą obietnicą zbawienia, która nie może zostać złamana ludzką słabością. Dr Sojka stwierdził, że dla Lutra „odpowiedzią na szukanie wiary nie jest szukanie kondycji uczynków człowieka, lecz obietnic Boga”.
Biskup Hintz mówił o etyce Lutra, w której akcentował wolność i odpowiedzialność każdego człowieka. Jednocześnie na pytanie zadane potem na panelu dyskusyjnym przez red. Dariusza Bruncza, brzmiące: „Za co Ksiądz Biskup najmniej szanuje Lutra?”, szef katedry teologii systematycznej odpowiedział: „Za poglądy Lutra na gospodarkę, i jego brak szacunku do gospodarowania funduszami”.
Na panelu dyskusyjnym redaktor naczelny portalu Ekumenizm.pl, Dariusz Bruncz pytał ks. bp Marcina Hintza oraz dr Jerzego Sojkę o przyszłość protestantyzmu i czy nie jest tak, że „protestantyzm się już wypalił”? Biskup Hintz zacytował pracę swojego bońskiego nauczyciela, Martina Honeckera, który wysnuł bardzo podobną tezę. Jednak mimo to protestantyzm, a w szczególności ewangelicyzm ma w jego mniemaniu, jeszcze dużo do powiedzenia. W czasach „płynnej ponowoczesności” to właśnie luteranizm może udzielić zagubionemu człowiekowi odpowiedzi w postaci bezpośredniej, odpowiedzialnej i opartej na Chrystusie więzi z Bogiem.
Dr Jerzy Sojka w panelu dyskusyjnym cierpliwie odpowiadał na pytania od publiczności, które dotyczyły stosunku Lutra do Żydów oraz jego pogardy do filozofii i rozumu. Podsumowując dr J. Sojka stwierdził, że współcześnie „nie mamy problemu z samym Lutrem, lecz z jego czytaniem”. Nie rozumiejąc jego myślenia, nie jesteśmy w stanie odpowiedzieć na pytania stawiane przez ludzi chcących podważyć przesłanie Reformacji. Jednak Reformacja nie opiera się na Lutrze, a teologia luterańska nie kończy się na poglądach Marcina Lutra, na szczęście.
Konferencja zorganizowana przez studentów teologii ewangelickiej zrzeszonych w Kole Teologów Ewangelickich stanowi swojego rodzaju włączenie się do obchodów Roku Reformacji. Koło chce popularyzować teologię ewangelicką, która jest w Polsce zjawiskiem niszowym, ale ciągle żywym i aktywnym w świecie naukowym, jak i w internecie. Całość konferencji została nagrana i wkrótce będzie udostępniona na portalu YouTube, na kanale Koła Teologów Ewangelickich.
W wiosennym numerze magazynu „Kairos” publikujemy teksty trzech referatów:
Łukasz Barański – Reformacja a nowożytne społeczeństwo obywatelskie
Kalina Wojciechowska – Stosunek Marcina Lutra do Listu Jakuba jako kwintesencja zasad hermeneutyki biblijnej reformatora
Jerzy Sojka – Tylko Słowo
Zapraszam do czytania.
Sebastian Madejski
Redaktor Magazynu Koła Teologów Ewangelickich „Kairos”